رژیم و تغذیه کودکان در زمان اسهال

اسهال شایع ترین اختلال دستگاه گوارش و علت اصلی کم آبی در دوران کودکی است. این بیماری عمدتا در کودکان تا پنج سالگی و به ویژه در نوزادان در نیمه دوم سال زندگی خود مشاهده می شود. علل اصلی اسهال عفونت های دستگاه گوارش، ویروسی و باکتریایی و به ندرت مسمومیت های غذایی و سایر عوامل است. از آنجا که کمبود آب بدن و تعادل مواد مغذی مهمترین عارضه است، مشخص است که جبران مایعات از دست رفته بدن و رژیم غذایی کافی اساس درمان اسهال کودک را تشکیل می دهد.

بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، اسهال دفع مدفوع شل سه بار یا بیشتر در روز می باشد. اسهال زمانی رخ می دهد که انتقال محتویات روده از طریق روده کوچک تسریع شود، هضم آنزیمی مواد غذایی کاهش یابد، جذب مایعات و مواد مغذی کم شود و یا تراوش مایعات به دستگاه گوارش افزایش یابد.

برای گرفتن نوبت ویزیت از دکتر کیوان ملکی مستشاری کلیک کنید.

نکات مهم برای اسهال کودکان

• به‌ محض آنکه متوجه اسهال کودک شدید، دفعات مراجعه به دستشویی را بشمارید چرا که به هنگام معاینه، دکتر از شما خواهد پرسید.
• مطمئن شوید که بهداشت دستشویی و شخصی کودک به‌خوبی رعایت می‌شود تا از انتقال بیماری به دیگر اعضای خانواده جلوگیری شود.
• استراحت و نوشیدن آب بسیار مهم است.
• مدفوع را بررسی کنید و از عدم وجود خون در آن مطمئن شوید. مدفوع خونی بسیار خطرناک است.
• در مراجعه به دکتر تعلل نکنید. کودکان به‌سرعت آب و املاح از دست می‌دهند. ممکن است فرزند شما به دریافت سرم و داروهای مخصوص نیاز داشته باشد.
• اسهالی که بیش از دو روز طول بکشد، در صورت کم‌آب شدن بدن و عدم مراجعه به پزشک می‌تواند خطر جدی ایجاد کند.
• در وعده‌های کوچک اما به‌دفعات به کودک غذا دهید.

رژیم و تغذیه کودکان در زمان اسهال

کودکان مبتلا به بیماری اسهالی حاد باید به محض اینکه آب بدن خود را دریافت کردند و در عین حال استفراغ نکردند، از رژیم غذایی مناسب برای سن استفاده کنند. 

شیرخواران ممکن است شیر ​​مادر یا شیر خشک مخصوص اسهال  را استفاده کنند. 

شیر مادر در تغذیه کودکان در زمان اسهال شیردهی را ادامه دهید. 

 اگر اسهال شدید است، محلول آبرسانی خوراکی(ORS) را در فاصله بین شیردهی بدهید با کاهش اسهال، دادن محلول آبرسانی خوراکی را متوقف کنید و برنامه عادی شیردهی خود را از سر بگیرید اگر کودک شما با شیشه شیر تغذیه می‌شود مقادیر کم و مکرر مایعات بدهید. ۳۰ تا ۶۰ میلی‌لیتر (یک یا دو اونس) هر ۳۰ دقیقه یا ۱ قاشق چایخوری (۵ میلی‌لیتر) هر ۵ دقیقه شروع کنید و به تدریج به میزان قابل تحمل افزایش دهید شیر خشک یا شیر با قدرت کامل بدهید. اگر اسهال شدید است، محلول آبرسانی خوراکی را در فاصله بین شیردهی بدهید اگر با شیر دادن و اسهال بهتر نشد شیر را قطع کنید. (در برخی موارد، شیر می‌تواند اسهال را بدتر کند. فرمول سویا یا برنج را امتحان کنید.)

 اگر پس از ۲۴ ساعت وضعیت کودک شما خوب است، برنامه غذایی منظم و برنامه غذایی خود را از سر بگیرید اگر کودک شما با غذا بدتر شد، به مایعات شفاف برگردید.

بهترین غذاها برای تغذیه کودکان در زمان اسهال 

بهترین غذاها برای کمک به درمان، غذاهایی هستند که به راحتی هضم می‌شوند. 

• غذاهای حاوی کمی نمک اضافی: این غذاها می‌توانند به جبران الکترولیت‌های سدیم و کلرید (نمک) از دست رفته در مدفوع کمک کنند.
•  مایعات نمکی (که حاوی پتاسیم نیز هستند): آبگوشت، نوشیدنی‌های ورزشی و محلول‌های آبرسانی خوراکی مانند پدالیت.
• غذاهای کم فیبر: برنج، رشته فرنگی یا پاستا، خامه گندم، مقدار کمی کره بادام زمینی، نان سفید، پنیر دلمه، میوه‌های کنسرو شده در آب طبیعی آن‌ها، سبزیجات پخته شده مانند هویج یا لوبیا سبز، چوب شور، کراکر، و گوشت بدون چربی پخته یا کبابی مانند مرغ ، بوقلمون یا گوشت گاو بدون چربی. 
• غذاهای دیگر: موز، نان ذرت، (اگر اسهال را بدتر می‌کنند، از آن‌ها خودداری کنید). 

غذاهای مضر برای اسهال

در زمان اسهال کودک همان‌گونه که برخی غذاها می‌توانند وضعیت را بهتر کنند، غذاهایی هستند که در زمان اسهال نباید مصرف شوند؛ مانند:

• لبنیات به‌غیر از ماست (ماست بهتر است کم‌چرب باشد.)
• غذاهای چرب و سرخ‌شده
• غذاهای پرادویه سوسیس و کالباس
• اغذیه و میوه‌های نفاخ : کودک باید از میوه و سبزیجاتی که می تواند باعث ایجاد گاز شود، مانند کلم بروکلی، فلفل، لوبیا، نخود فرنگی، انواع توت ها، آلو، نخود، سبزیجات با برگ سبز و ذرت پرهیز کند.
• خوراکی‌های دارای نگهدارنده
• غذاهای با قند بالا: نوشابه،پاستیل، آبمیوه، لیموناد ، شربتهای پذیرایی مانند شربت پرتقال و نوشیدنی‌های مشابه باید در هنگام اسهال پرهیز شود. آن‌ها ممکن است اسهال را بدتر کنند یا مدت آن را افزایش دهند.
• غذاهای چرب: تا زمان رفع اسهال باید از چیپس، سیب زمینی سرخ کرده و شیرینی‌ها خودداری کرد. 
• مراقب گوشت‌های چرب مانند سالامی، بیکن و سوسیس باشید. 
• غذاهای با فیبر بالا: کلم بروکلی، ذرت و نخود فرنگی سبزیجاتی با فیبر بالا هستند و می‌توانند اسهال را بدتر کنند.
• کافئین: کافئین اثر ملین دارد و ممکن است اسهال را بدتر کند. بنابراین قهوه، چای، شکلات و سایر غذاهای حاوی کافئین را کم کنید.
•  میوه خشک شده: خرما، کشمش و آلو همه مواد قندی هستند و ممکن است اسهال کودک شما را تشدید کنند. 
• از دادن آب سیب و آبمیوه ها به کودکان خودداری کنید؛ زیرا می توانند مدفوع را شل کنند.

غذاهای مناسب برای اسهال موارد زیر می باشند:

• برنج: کته بدون روغن همراه با نمک طبخ کنید و به همراه ماست و کمی نعناع به بیمار بدهید.
• در اسهال نوزادان( شیرخوار بالای ۶ ماه)  می‌توانید از لعاب برنج استفاده کنید. یک پیمانه برنج را با دو پیمانه آب بگذارید تا بجوشد.صبر کنید تا بیشتر آب آن کشیده و دانه‌های برنج شفته شود. (مثل زمانی که شله زرد می‌پزید). با ملاقه آب برنج را جمع کنید و وقتی ولرم شد کم‌کم به نوزاد بدهید.

• سیب‌زمینی: کبابی یا آب‌پز، هر دو می‌توانند رژیم غذایی کودک را رو به سمت بهبود هدایت کنند. از سیب‌زمینی‌سرخ‌کرده پرهیز کنید.
• نان تست: نان‌های تست برای اسهال کودک شما مفید هستند.
• ماست کفیر: به دلیل خاصیت پروبیوتیکی آن برای مشکلات روده و به‌خصوص اسهال مفید است.
• هویج: ۳ عدد هویج متوسط را با آب بپزید. بعد از پخت، آن را له یا پوره کنید و به کودک بدهید.
• سوپ گندم یا جو دوسر: یک پیمانه گندم یا جو دوسر را با دو پیمانه آب و یک عدد هویج بپزید. وقتی هویج کامل پخت آن را کامل در سوپ له کنید. پس از ۵ دقیقه سوپ آماده سرو است.

غذاهای مناسب اسهال نوزادان

کودکان زیر دو سال محدودیت غذایی بیشتری دارند. درصورتی‌که فرزند شما شیرخوار است مهم‌ترین چیزی که باید بخورد شیر است. شیر مادر یا شیر خشک مخصوص اسهال، هرکدام که نوزاد شما با آن تغذیه می‌شود بسیار مهم است. از دادن شیر گاو به کودک دچار اسهال خودداری کنید.

لعاب برنج، موز رسیده و تیره (درصورتی‌که سن او به خوردن این میوه رسیده است)، ماست پروبیوتیک، هویج و سیب‌زمینی پخته و له شده برای درمان اسهال کودک بالای یک سال است.